W dniu 8 września 2023 r. w Publicznej Szkole Podstawowej w Kazanowie odbył się apel szkolny pod hasłem „Ulmowie Droga do świętości”, który rozpoczęła dyrektor szkoły pani Aneta Szmit.

Głównym celem apelu było przypomnienie historii rodziny Ulmów, która za pomoc Żydom podczas II wojny światowej zapłaciła najwyższą cenę. W niedzielę 10 września br. w Markowej na Podkarpaciu odbyła się beatyfikacja dziewięcioosobowej rodziny Józefa i Wiktorii Ulmów zamordowanych w marcu 1944 roku za pomoc Żydom. Wiktoria i Józef Ulmowie to nie tylko pierwsze, beatyfikowane polskie małżeństwo ale także pierwsze małżeństwo w historii Kościoła, które zostanie beatyfikowane wraz z siedmiorgiem ich dzieci.

Uroczystość prowadziły Julia Molendowska i Anna Puton – uczennice klasy VIIb, które zaprezentowały krótki rys historyczny rodziny Ulmów. Podniosły charakter apelu wzmocniła oprawa muzyczna oraz recytacja wiersza Krzysztofa Kamila Baczyńskiego pt. „Których nam nikt nie wynagrodzi” w wykonaniu Gabrieli Szymańskiej uczennicy klasy VIIb. Świat rodziny Ulmów, ich codzienne życie uczniowie poznali na podstawie krótkiego filmu pt. „Samarytanie z Markowej. Historia Rodziny Ulmów„

Ulmowie nie byli bogatą rodziną. Prowadzili skromne gospodarstwo i wychowywali wspólnie gromadkę dzieci. Pomimo to, nie pozostali obojętni na los swych żydowskich sąsiadów, wiedząc, że za ich ukrywanie grozi im kara śmierci. Pod koniec 1942 r., mimo biedy i zagrożenia życia, Ulmowie dali schronienie ośmiorgu Żydom. Józef Ulma znał te rodziny sprzed wojny, prowadził z nimi interesy. W zamian za to, Żydzi pomagali przy garbowaniu skór, piłowali deski, rąbali drwa na opał. Ich praca została nawet przez Ulmę sfotografowana, podobnie jak wiele innych scen z życia codziennego rodziny. Wydawało się, że piekło okupacji jest gdzieś daleko. Ale to pozór – wokół była śmierć. Ulmowie ukrywali Żydów do wiosny 1944 roku. Wspierał ich w tym przyjaciel rodziny, Antoni Szpytma. O fakcie ukrywania Żydów przez rodzinę Ulmów doniósł Niemcom prawdopodobnie Włodzimierz Leś – granatowy policjant z Łańcuta. Tuż przed świtem 24 marca 1944 r. do Markowej przyjechali z Łańcuta niemieccy żandarmi wraz z granatową policją. Oprawcy byli dobrze poinformowani. Wiedzieli, w jakim celu jadą do Markowej i kogo tam szukają. Na poddaszu znaleźli ukrywających się Żydów. W ciągu kilkunastu minut z rąk żandarmów zginęli Żydzi oraz wszyscy członkowie rodziny: Józef Ulma, jego żona Wiktoria będąca w zaawansowanej ciąży oraz ich sześcioro dzieci.

Rodzina Ulmów jest przykładem bohaterstwa Polaków podczas II wojny światowej. Historia tej rodziny i ukrywanych przez nich Żydów z Markowej to historia, która – mimo upływu lat – wciąż pozostaje żywa w pamięci społecznej.

Apel, przygotowany przez p. Grażynę Sajnóg i p. Michała Pawlika, był czasem edukacyjno – refleksyjnym. Dostarczył uczniom wiele wartościowych informacji na temat rodziny Ulmów, która która za pomoc Żydom podczas II wojny światowej zapłaciła życiem.

Nauczyciel biblioteki szkolnej Grażyna Sajnóg