Corocznie, 21 lutego  obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego, który został ustanowiony w 1999 r. przez UNESCO (Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury). Ustanowienie tego dnia ma podkreślić bogactwo i różnorodność językową świata, na którym istnieje około sześć i pół tysiąca języków, z których połowa jest tak rzadko używana, iż mogą zniknąć w ciągu kilku następnych pokoleń.

W naszym kraju w tym dniu, organizowane są  kampanie społeczne dotyczące języka polskiego. Jedną z nich jest kampania pod nazwą „Ojczysty – dodaj do ulubionych”. Jej celem  jest zwiększenie poczucia odpowiedzialności za polszczyznę.  Inną kampanią społeczną jest „Język polski ą-ę”, która przeciwdziała zapominaniu charakterystycznych polskich liter.

Język – czyli inaczej mowa, to najważniejsza wartość każdego narodu, niezaprzeczalne świadectwo jego istnienia.

Języki, ze swoimi złożonymi implikacjami dla tożsamości, komunikacji, integracji społecznej, edukacji i rozwoju, mają strategiczne znaczenie dla ludzi i planety. Jednak ze względu na procesy globalizacji są one coraz bardziej zagrożone lub całkowicie zanikają. 

„Mowa nasza, nasz język jest naszym największym skarbem kulturalnym.
Broniąc go, bronimy samej istoty naszej kultury”

Jarosław Iwaszkiewicz

                                                                 
A skąd w ogóle wziął się język polski?

Wyłonił się z grupy języków słowiańskich, a dokładniej z grupy zachodniej.

 – „Daj ać ja pobruszę, a ty poczywaj” to pierwsze zdanie w języku polskim, które ukazało się w Księdze Henrykowskiej w 1269 roku. Było to zdanie, które ponoć mąż wypowiedział do żony podczas prac domowych.

Pierwsze teksty w języku polskim były głównie tłumaczeniami fragmentów Pisma Św. czy psałterzy, no a później pojawił się Mikołaj Rej – poeta odrodzenia, który napisał:

Juliusz Słowacki – poeta epoki romantyzmu, choć niewątpliwie był mistrzem słowa, zdawał sobie sprawę z tego, że precyzyjne i poprawne przelewanie własnych myśli na papier, nie jest łatwą sztuką.

„Chodzi mi o to, aby język giętki,
powiedział wszystko, co pomyśli głowa…”

Juliusz Słowacki

Autor tego cytatu  uważał  że, nasz język ojczysty ma bardzo bogatą historię, która zapisała się w jego ortografii, fleksji, składni, fonetyce, frazeologii oraz leksyce. Posługujemy się nim na co dzień, sięgając do różnych jego odmian, w zależności od sytuacji oraz celu jaki chcemy osiągnąć, komunikując się z innymi ludźmi. Często też stajemy przed nie lada problemem i zastanawiamy się, która forma wyrazu jest poprawna, czy też jak uniknąć ortograficznej gafy.

Nasza historia  pamięta wydarzenia związane z zakazem używania języka ojczystego, wystarczy przypomnieć protest dzieci z Wrześni, czy zakazy zaborców by mówić, pisać, nauczać a nawet modlić się w języku ojczystym. Wydarzenia związane z rusyfikacją opisuje Stefan Żeromski w książce „ Syzyfowe prace”.

W czasie zaborów wielu twórców literackich zagrzewało wszystkich Polaków do walki w obronie kraju  i  języka ojczystego. Jednym z nich była Maria Konopnicka, która w utworze pt. „Rota” motywowała Polaków do walki i obrony języka ojczystego.

„Nie rzucim ziemi, skąd nasz ród.
Nie damy pogrześć mowy,
Polski my naród, polski lud,
Królewski szczep piastowy.”

Maria Konopnicka

Ok. 80 proc. naszego słownictwa to słowa obce, zapożyczone z innych języków. Niektóre słowa, które na pierwszy rzut oka wydają się polskie, tak naprawdę są zapożyczone  z innych języków, np. z języka niemieckiego – chleb, rynek, cukier, dach, farba, futro; z języka włoskiego: altana, bandera, banda, bank, kalafior, opera, pomidor; z języka angielskiego: brydż, komfort, pulower, rower, strajk. Najbardziej niepotrzebne  zapożyczenia to te, które można spokojnie zastąpić językiem ojczystym, ale się tego nie robi. A szkoda…

Z okazji Międzynarodowego Dnia Języka Ojczystego  biblioteka szkolna wspólnie z nauczycielami języka polskiego, wychowawcami klas I-III,  świetlicą szkolną oraz Samorządem Uczniowskim podjęła  działania mające na celu wdrażanie uczniów do świadomego i kulturalnego posługiwania się językiem ojczystym.

Dni języka ojczystego w naszej szkole trwały od 21 do 28 lutego 2022 r.

W ramach tych dni  zostały przeprowadzone lekcje biblioteczne w klasach I- III, podczas których uczniowie poznawali ciekawostki związane z naszym językiem, ćwiczyliśmy poprawność ortograficzną.  Dzieci ochoczo bawiły się w  rymowane wyrazy, skojarzenia, poznawały polskie przysłowia oraz popularne związki frazeologiczne, gimnastykowały swój język, próbowały recytować „łamańce językowe”. Zmagania z wierszykami okazały się dla najmłodszych  trudne do pokonania, ale wprawiły wszystkich w radosne nastroje.

W świetlicy szkolnej uczniowie klas II i III w ramach dni języka ojczystego rozwiązywali krzyżówki, rebusy a także wykonywali ćwiczenia ortograficzne  doskonalące pisownię trudnych wyrazów.  Pierwszaki  tworzyli  ortogramy w różnych  technikach  plastycznych, rozwiązywali  zagadki słowne i obrazkowe.

Po lekcjach w bibliotece szkolnej najmłodsi uczniowie słuchali wierszy M. Strzałkowskiej oraz Jana Brzechwy, które posłużyły do ćwiczeń dykcyjnych. Ponadto przeglądali czasopisma dla dzieci, rozwiązywali krzyżówki a także chętnie uczestniczyli w zabawach słownych.

  Ortogramy wykonane przez dzieci

W ramach dni języka ojczystego w klasach piątych został przeprowadzony przez panią Ewę Chmielewską szkolny konkurs ortograficzny „Mistrz ortografii”. Celem konkursu było mobilizowanie do poznania i utrwalania reguł ortograficznych oraz posługiwanie się w piśmie poprawną polszczyzną. 

Laureatami konkursu  zostali: 

    Uczniowie klas ósmych mierzyli się z zawiłościami języka polskiego biorąc udział w konkursie językowym „Z polszczyzną za pan brat”. Konkurs przygotowała i przeprowadziła pani Katarzyna Nędzi. Jego celem było kształtowanie poprawności i piękna języka polskiego. Uczestnicy konkursu  wykazali się dużą wiedzą. W gronie zwycięzców znaleźli się:

Ostatnim etapem działań był apel z okazji Międzynarodowego Dnia Języka Ojczystego, który odbył się w dniu 28 lutego dla klas IV – VIII.  Na początku zabrała głos dyrektor szkoły pani Aneta Szmit, która zwróciła uwagę na bogactwo i piękno języka ojczystego a jednocześnie zachęcała młodzież do dbałości o kulturę słowa.  Następnie, konferansjerzy apelu -uczniowie klasy VIIa Marcel Woliński oraz Dawid Kwaśniewski uświadamiali rówieśników, że w obliczu postępującego upraszczania polskiej mowy, wulgaryzacji języka, dążenia do jego skrótowości, koniecznością jest propagowanie idei pięknej i bezbłędnej mowy ojczystej. Apel przygotowany pod kierunkiem pani Grażyny Sajnóg i pana Michała Pawlika urozmaiciły wiersze recytowane przez uczennice klasy Vb Julię Molendowską, Gabrysię Szymańską oraz Anię Puton. W uroczystości wzięły udział również Samuela Kupidura i Patrycja Żak z klasy VIIa oraz Zuzia Garbarczyk z klasy VIIIa. Apel uświetniły piosenki: Marka Grechuty „Ojczyzna” oraz Jana Pietrzaka „Taki kraj”.                                                             

Po apelu, laureatom konkursów „Mistrz ortografii” oraz „Z polszczyzną za pan brat” zostały wręczone dyplomy oraz nagrody książkowe przez dyrektora szkoły panią Anetę Szmit oraz nauczycieli języka polskiego.  Fotorelacja z tego wydarzenia dostępna jest w Galerii. 

Widzę potrzebę organizowania takich działań,  gdyż sprzyjają one uświadamianiu dzieciom i młodzieży, że  język polski jest podstawowym składnikiem tożsamości Polaków i dobrem kultury narodowej. Jest fundamentem, na którym opiera się kultura oraz tradycja narodu.

Nauczyciel biblioteki szkolnej Grażyna Sajnóg